کاشمر

شهرستان کاشمر، با پهنه‌ای حدود 5 هزار کیلومتر

مربع، در باختر خراسان رضوی قرار گرفته است.

جمعیت شهرستان کاشمر در سرشماری عمومی

نفوس و مسکن 1375 ه.ش، 186765 نفر بوده است،

 که از این شمار 92475 نفر مرد و 94290 نفر زن بوده

اند. کاشمری ها متدین، زحمت کش و علاقه مند به

زادگاه خود هستند. به آداب سنتی نیاکان خود پای

بندند و به سالخوردگان و بزرگان احترام بسیار می

گذارند. قالی‌بافی، زیلوبافی، گیوه بافی، تهیه پارچه

های دست‌باف و بافتن چادرشب ابریشمی مهم‌ترین

صنایع دستی این شهرستان را تشکیل

می‌دهند.قالی بافی کاشمر چه از نظر کمیت و چه از

 نظر کیفیت دارای شهرت خاصی بوده و عواید حاصله

 از ان بالاترین رقم اهالی را تشکیل می دهد.قالی و

قالیچه بافت این شهرستان بیش‌تر پشمی و دارای

طرح‌های کاشمری و کاشانی و نقش‌های زیرخاکی،

لچک، ترنج، اسکیمی، تخت جمشید، درختی، سه

کله (قالیچه)، چهار رقصی، طرح و ترکمنی (قالیچه) و

 گل‌توره ای ( قالیچه) هستند. آرامگاه‌مدرس، باغ‌مزار،

برج‌کشمیر، تپه باستانی‌کندر، چند باب آسیاب در

دامنه‌کمر باغ دشت، سد شاهی در کوه سرخ و

ریوش، سد عضدالدوله در شمال آبادی کاشمر، سید

 مرتضی در 5 کیلومتری شمال کاشمر،

قلعه‌آتشگاه،قلعه‌پسر، قلعه دختر و مسجد جامع

برخی از مکان‌های دیدنی و تاریخی شهرستان
کاشمر را تشکیل می‌دهد

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی

کاشمر و ترشیز پیشین، از گذشته های دور تا کنون

دچار دگرگونی و تغییر نام شده است. در بررسی نام

 این شهر به بیش از بیست نام برخورد شده است،

که با یک جمع بندی می توان تمامی آن ها را در

واژگان «کاشمر»، «ترشیز»، «بست» و «سلطان

آباد» خلاصه کرد. بدین گونه واژه کشمر، که می

تواند به معنای آغوش مادر گرفته شود، با گذشتن از

شکل های کیشمر و کشمار، سرانجام به گونه

کاشمر در آمده و در همین صورت بازمانده است. از

سوی دیگر فرهنگ نگاران، کاشمر را گونه کامل شده

 «کاخجر»، «کاشخر» و «کاشغر» دانسته اند و بر

این باورند، که «کاش» برگردانیده شده «کاج» است

و «کاخجر»، یاد آور سرو بزرگ و سرشناس این سرزمین است.

بنا بر روایتی در محلی که اکنون کاشمر خوانده می

شود، بین گشتاسب کیانی و زرتشت پیامبر دیداری

روی داده است. چون گشتاسب کیانی، دین بهی را

پذیرفت، زرتشت نخستین آتشگاه خود را در قلمرو

حکومت کیانی پی ریخت و در جلو در این آتشکده،

درخت سروی را که تبار بهشتی داشت، با دست

خویش کاشت تا همین سرو را بر ایمان شاه گواه

بگیرد. بر هر برگ این سرو نام گشتاسب نقش بسته

 بود و چون درخت بالا گرفت، شاه نیز بر گرد سرو

مینوی، تالار بزرگی ساخت تا نگهدار حرمت سرو باشد.

کشمر در 31 هـ . ق، به دست مسلمانان افتاد.

پیروان زرتشت، که حاضر به پذیرش جزیه نبودند، در

نیمه دوم سده 8 م، در حالت جنگ و گریز، این ناحیه

را ترک کردند و خود را به بندر جاسک، و دریای مکران

( دریای عمان) رسانده سپس با گذشتن از دریای

مکران به کرانه های گجرات، از جمله بندر سورات و

بمبئی رفتند. خراسان، (از جمله ترشیز) در دو سه

سده نخستین اسلام،‌ بین امرای طاهری، چون رافع

بن هرثمه ( در گذشته 284 هـ . ق ) و امرای

صفاری، مانند احمد بن عبدالله ( کشته شده 268 هـ

 . ق) و ابوطلحه منصور سرکب، دست به دست

گشت. در سال 438 هـ . ق، هنگامی که حسن

صباح، پیشوای اسماعیلیان، در الموت استقرار یافت،

دستیار مومن خویش، حسین قاینی را، که از پیش

حکومت ترشیز و قهستان را داشت، به عنوان داعی

به کاشمر فرستاد. در سال 520 هـ . ق، وزیر سلطان

 سنجر سلجوقی، ترشیز را محاصره و چپاول کرد. ابن

 اثیر و یاقوت حموی، چیره گی اسماعیلیان را بر

ترشیز، بین سال های 520 تا 530 هـ . ق، دانسته

اند. لشگریان هلاکوخان نیز در تون و ترشیز چپاول و کشتار بسیار کردند.


امیران قهستان و ملوک سیستان، گه گاه ترشیز را به

 قلمرو خود می افزودند. سربداران نیز حکومت خود را

 از جام تا دامغان و از خبوشان تا ترشیز،‌ گسترش

دادند و خواجه علی موید ( 766- 788 هـ . ق ) نیز که

آخرین آن ها بود، ولایت های قاین، طبس، ترشیز و

قهستان را به قلمرو خود افزود و این جایگاه تا سال 782

 هـ . ق، که خواجه علی به تیمور لنگ پیوست، ادامه

 داشت. تیمور لنگ، ترشیز را در سال 784 هـ . ق،

به سازش گشود. از آن پس، شاهان و شاهزاده گان

تیموری تا اوایل سده 10 هـ . ق، ترشیز را در اختیار

داشتند. آخرین آنان، یعنی سلطان حسین میرزا

بایقرا، تا سال 910 هـ . ق، خراسان را در دست

داشت. پس از او چندی اوزبک ها به رهبری محمد

خان شیبانی، بر خراسان چیره شدند. از این زمان تا

استقرار کامل صفوی، ترشیز را گاه حاکمان اوزبک و

گاه سردارانی از طایفه های صفوی، چون شاملو و

استاجلو، اداره می کردند. در اواخر حکومت شاه

تهماسب، ترشیز در دست محمود خان صوفی اوغلی

 بود و در روزگار محمد شاه صفوی، نخست ترشیز را

به همان محمود خان دادند، و سپس شاه علی

سلطان افشار حاکم کاشمر گردید.

مشخصات جغرافیایی

شهرستان کاشمر، با پهنه ای حدود 5 هزار کیلومتر

مربع، در باختر خراسان، از نظر جغرافیایی در 35

درجه و 11 دقیقه پهنای شمالی و 58 درجه و 27

دقیقه درازای خاوری و بلندی 1215 متر از سطح دریا

قرار دارد. این شهرستان از سوی شمال به

شهرستان های نیشابور و سبزوار، از باختر به

شهرستان برداسکن، از خاور به شهرستان تربت


حیدریه و از جنوب به شهرستان های گناباد، فردوس

و طبس محدود است. هوای کاشمر معتدل و خشک

بوده و بیش ترین درجه حرارت در تابستان ها 38

درجه بالای صفر و کم ترین آن در زمستان ها، 3

درجه زیر صفر است. میانگین بارندگی سالیانه کاشمر 180 میلی‌متر گزارش شد